Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 12 Temmuz 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sıfır Atık Yönetmeliği’ne göre akaryakıt istasyonları ve dinlenme tesislerinde Sıfır Atık Yönetim Sistemine Geçiş için son tarih 31/12/2020.
Akaryakıt istasyonlarının bu kapsamda ayrıca Temel Seviyede Sıfır Atık Belgesi almaları gerekiyor.
Sıfır Atık Yönetim Sistemi Nasıl Kurulacak
Yönetmelikte tanımlanan bina ve yerleşkeler grubunda akaryakıt istasyonları da bulunuyor. Buna göre, Sıfır Atık Yönetim Sistemi’nin aşağıdaki kriterlere göre oluşturulması gerekiyor.
1. Oluşan tehlikesiz nitelikteki geri kazanılabilir kağıt, cam, metal, plastik atıkların diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmesi,
2. Oluşan atık pil, bitkisel atık yağ, atık elektrikli ve elektronik eşya ile diğer geri kazanılabilir atıkların ayrı olarak biriktirilmesi,
3. 1. ve 2. kriterlerde belirtilmeyen tehlikesiz ve tehlikeli özellik gösteren diğer atıklar ile tıbbi atıkların ilgili mevzuatına uygun olarak biriktirilmesi,
4. Biyo-bozunur atıkların, yoğun oluşum gösterdikleri çay ocakları, kafeterya, yemek hazırlama veya yemek servisinin yapıldığı yerler gibi noktalarda ayrı olarak biriktirilmesi,
5. Biriktirme ekipmanlarında renk kriterine uyulması, atığa özgü bilgilendirici işaret veya yazıların yer alması,
6. Tüm biriktirme ekipmanlarının ihtiyaca ve ilgili mevzuatında verilen kriterlerine uygun hacim, adet ve özellikte olması,
7. Biriktirilen atıkların ilgili idarenin toplama sistemine ve/veya izin ve/veya çevre lisansı bulunan atık işleme tesislerine teslim edilmek üzere, oluşturulan geçici depolama alanında toplanması,
8. Sıfır atık yönetim sistemine ilişkin gerekli bilgilendirme eğitimlerinin verilmesi,
9. Çevre Kanunu ve bu Kanun kapsamında hazırlanan mevzuat doğrultusunda almakla yükümlü olduğu izin ve/veya çevre izin/lisanslarının bulunması,
10. Depozito kapsamındaki ambalajlı ürünlerin satışını gerçekleştiren satış noktaları; tüketiciler tarafından iade edilmek istenen depozitolu içecek ambalajlarının toplanması amacıyla Bakanlıkça esasları belirlenen depozito sistemine katılım sağlamakla ve uygulamakla, (Bu kritere uyum 1/1/2021 yılından itibaren aranacaktır)
Sistemin Kurulum Aşamaları Neler Olacak?
Yönetmelikte, Sıfır Atık Yönetim Sisteminin kurulması için izlenmesi gereken yol haritası şu şekilde belirlenmiş;
a) Çalışma Ekibinin Belirlenmesi: Sıfır atık yönetim sisteminin kurulumundan uygulanmasına ve izlenmesine kadar olan süreci takip edecek sorumlu kişi veya kişiler ile çalışma ekipleri oluşturulur.
b) Planlama Yapılması: Uygulanacak sıfır atık yönetim sisteminin en etkin şekilde yapılandırılması için, uygulamaya geçmeden önce yapılacaklara ilişkin planlama yapılır. Bu kapsamda;
1) Mevcut Durum Tespiti: Tüm atıkların kaynağı, türü, miktarı, atık biriktirme, toplama ve taşıma yöntemleri, geçici depolama alanları, atıkların teslim edildiği yerlere ilişkin mevcut durum tespiti yapılır.
2) İhtiyaç Analizi: Ayrı biriktirilecek atıklar için biriktirme ekipmanları ve geçici depolama alanı ihtiyaçları belirlenir.
c) Eğitim/Bilinçlendirme Faaliyetleri ve Uygulamaya Geçilmesi: Farkındalığı arttırmak için eğitim/bilinçlendirme faaliyetleri yapılır ve sistem uygulanmaya başlanır.
ç) İzleme, Kayıt Tutulması ve İyileştirme Faaliyetleri: Düzenli aralıklarla uygulamanın gerçekleştirilmesine ilişkin izleme çalışmaları yürütülür. Aksayan hususlar için önlemler alınır, gerekmesi halinde güncelleme yapılır. Ayrı biriktirilen atık miktarları, elde edilen kazanımlar gibi uygulamaya ilişkin çıktılar kayıt altında tutulur.
Sıfır Atık Yönetim Sistemi Kuranların Yükümlülükleri
· Tüm faaliyetlerinde Sıfır Atık Yönetmelik’in de belirtilen genel esaslara uymakla,
· Sorumluluk alanları dahilindeki tüm kişi ve kuruluşları, atıklarını türlerine göre ayırmaya ve ayrı biriktirmeye teşvik etmekle,
· İsrafı önlemeye yönelik çalışmalarda bulunarak atık oluşumunun önlenmesini/azaltılmasını sağlamakla,
· Kaynağında ayrı biriktirilen atıkların birbirleriyle karıştırılmadan ayrı olarak toplanmasına ve geçici depolanmasına yönelik altyapıyı oluşturmakla,
· Sıfır atık yönetim sisteminin kurulması ve uygulanmasında Yönetmelik’in EK-1 listesinde tanımlanan uygulama takvimine uymakla,
· Sıfır atık yönetim sisteminin kurulması, işletilmesi ve izlenmesine yönelik olarak Bakanlıkça hazırlanan kılavuz doğrultusunda gerekli iş ve işlemleri gerçekleştirmekle ve mevcut atık yönetim hizmetlerini bu sisteme entegre etmekle,
· Sıfır atık yönetim sistemine geçiş süreci de dahil olmak üzere mevcut atık yönetim hizmetlerinin sıfır atık yönetim sistemine entegre edilmesine yönelik program ve politikaları belirleyerek ilgili talimatlarına yansıtmakla,
· Sıfır atık yönetim sisteminin tasarım aşamasından başlayarak uygulamaların izlenmesi faaliyetlerini de içeren tüm sürecin, sorumluluk alanı içerisindeki tüm kişi ve kuruluşların katılımı ile bütünlük ve uyum içinde yürütülmesini sağlamakla,
· Kurulan sıfır atık yönetim sistemini sorumluluk alanındaki tüm kişi ve kuruluşlara ilanen duyurmakla, atıkların oluşturulan sistem doğrultusunda biriktirilmesini sağlamakla,
· Sıfır atık yönetim sisteminin yaygınlaştırılması ve bu konudaki farkındalığın arttırılmasına yönelik bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri yapmakla, bu kapsamda düzenlenen faaliyetlere katkı ve katılım sağlamakla,
· Sıfır Atık Bilgi Sistemine kayıt olmak ve bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin olarak istenen bilgi ve belgeleri sisteme kaydetmekle,
· Oluşan ve ayrı biriktirilen tüm atıklara ilişkin veriler ile bu atıkların teslim edildiği yerlere ilişkin bilgileri Ocak ve Temmuz ayları olmak üzere yılda iki kez sıfır atık bilgi sistemi üzerinden bildirmekle yükümlüler.
Atıklar Türlerine Göre Farklı Renk ve Ekipmanlarda Biriktirilecek
Sıfır atık yönetim sistemi kapsamında; evlerden ya da içerik veya yapısal olarak benzer olan ticari, endüstriyel işletmeler ile kurumlardan kaynaklanan tehlikesiz nitelikteki geri kazanılabilir kağıt ve karton kutular, gazeteler, dergiler, kitaplar, yazı ve çizim kağıtları, plastik şişeler, plastik kutular, metal (alüminyum) içecek kutuları, metal (çelik) gıda kutuları, cam içecek ve gıda şişeleri, cam kavanozlar vb. atıklar mavi ekipmanda biriktirilecek.
Bu atıklar tek bir ekipman içerisinde biriktirilebileceği gibi, malzeme cinslerine göre ayrı olarak da biriktirilebilecek. Ancak ayrı biriktirme yapıldığı takdirde, kağıt atıklar için mavi, plastik atıklar için sarı, cam atıklar için yeşil, metal atıklar için açık gri ekipman kullanılacak.
Çay Ocakları, Kafeterya, Yemek Salonlarında “Kahverengi” Ekipman Kullanılacak
Meyve ve sebze atık ve artıkları, Her türlü çay ve kahve posaları, Her türlü yiyecek atığı, Park ve bahçe bakımından kaynaklı yeşil çimen, yaprak, çiçek vb. atıklar vb. gibi biyo-bozunur atıkların yoğun oluşum gösterdiği çay ocakları, kafeterya, yemek hazırlama veya yemek servisinin yapıldığı ve benzeri yerlerde kahverengi ekipman kullanılacak.
Diğer Atıklar Koyu Gri Ekipmanda Biriktirilecek
Karışık belediye atıkları, süprüntü temizleme kalıntıları, ıslak havlu ve mendiller, seramik ve porselen gibi mutfak ve aksesuar eşya atıkları vb. gibi atıklar koyu gri ekipmanlarda biriktirilecek.
Atıklar “Belgeli” Kurumlara Teslim Edilebilecek
Sıfır atık yönetim sistemi kapsamında biriktirilen atıklar, mahalli idarelerin sıfır atık belgesi bulunması ve atıkları ayrı toplaması halinde mahalli idare tarafından kurulan toplama sistemine; mahalli idarenin sıfır atık belgesi bulunmaması halinde ise Bakanlık ve/veya il müdürlüğünden gerekli izin ve/veya çevre lisansı almış atık işleme tesislerine verilebilecek.
Sıfır Atık Belgesine Başvuru ve Başvurunun Değerlendirilmesi
Başvurular, sıfır atık bilgi sistemi üzerinden talep edilen bilgi ve belgeler sunularak yapılacak. Talep edilen yazılı ve görsel her türlü doküman başvuru sahibi tarafından sıfır atık bilgi sistemine yüklenecek. Gerekli görülmesi halinde ek bilgi ve belge talep edilebilecek.
Başvurular 30 Gün İçinde Değerlendirilecek
Yapılan başvurular, il müdürlüğü tarafından sıfır atık bilgi sistemi üzerinden 30 gün içerisinde değerlendirilecek. Gerekli görülmesi halinde yerinde incelemelerde bulunulacak. Söz konusu başvuruda herhangi bir eksiklik görülmesi halinde başvuru sahibine bildirilecek. Eksiklikler 30 gün içerisinde tamamlanarak sistem üzerinden sunulacak.
Başvurunun uygun bulunmaması veya belirtilen süre içerisinde eksikliklerin tamamlanarak sistem üzerinden sunulmaması halinde sıfır atık belge başvurusu reddedilecek. Kriterleri sağlayanlara ise temel seviyede sıfır atık belgesi düzenlenecek.
90 Günlük İyileştirme Süresi Verilecek
Sıfır Atık Bilgi Sistemi üzerinden yapılması gereken beyanları yapmayanlar ile denetimler sırasında sıfır atık yönetim sistemini uygulamadığı ve verilen belgenin sürekliliğini sağlamadığı tespit edilen yerlere, idari yaptırım öngörülen fiillerin tespiti halinde idari yaptırım uygulanmasını müteakip 90 takvim günü iyileştirme süresi verilecek.
Verilen süre sonunda; gerekli iyileştirmenin yapılması halinde sıfır atık belgesi geçerliliğini sürdürecek, yapılmadığı takdirde ise sıfır atık belgesi iptal edilecek.
Değişiklik 30 Gün İçinde Bildirilecek
Bilgi ve belgelerde değişiklik olması halinde 30 gün içerisinde sıfır atık bilgi sistemi üzerinden gerekli bildirimlerde bulunulması gerekiyor. Verilen süre içerisinde değişiklik durumlarının bildirilmemesinin tespiti halinde, sıfır atık belgesi iptal edilecek. Belge alma yükümlülüğü bulunan yerlerden belgesi iptal edilenlerin 30 gün içerisinde yeniden belge başvurusunda bulunmaları zorunlu.
Sıfır Atık Belgesine Sahip Yerlerin Denetimi ve İzlenmesi
Sıfır atık belgesine sahip yerler İl Müdürlükleri tarafından belge geçerlilik süresi içerisinde en az bir defa denetlenecek. Yapılan denetimde uygunsuzluğun tespiti halinde belge iptali ve/veya idari yaptırım uygulanacak.
Akaryakıt Sektörü için Sıfır Atık Uygulaması Bilgilendirme Semineri videosuna aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Akaryakıt Sektöründe Sıfır Atık Yönetmeliği’ne ilişkin sunuma ulaşmak için tıklayınız.