ünlerde düşen ham petrol fiyatlarının akaryakıt ürün fiyatlarına yeteri kadar yansıtılmadığı ve aradaki farkın bayilerin cebine kâr olarak kaldığı şeklinde yapılan ve hatta gerçekte söz konusu olmayan kâr marjlarının “VARMIŞ” gibi gösterilerek akaryakıt bayilerinin kazancının yasadışı birtakım faaliyetlerle dahi özdeşleştirilip çok ağır bir itham altında bırakılması ve itibarsızlaştırılmasına neden olan haberlerle ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
Yapılan bu haberlerde akaryakıt fiyatları içindeki bayi ve dağıtım şirketinin toplam 42 kuruşluk brüt kârı yüzdesel oranda ortalama % 5 olmasına rağmen % 40 kâr ediliyormuş gibi lanse edilerek kamuoyu yanlış yönlendirilmeye çalışılmaktadır. O halde böyle bir mantıktan hareket edenler bir anlamda devletimizin aldığı vergi oranının da % 66 değil, % 300 olduğunu ileri sürmektedirler.
Akaryakıt istasyonları yüksek yatırım maliyeti gerektiren işletmelerdir. Ülke ekonomisine her yıl milyarlarca dolar katkı sağlayan bu dev sektörün yıpratılmaya çalışılması yerine sorumlu habercilik anlayışıyla sektörün sorunlarına ışık tutacak haberler yayımlayarak bu sorunların çözülmesine ve dolayısıyla ülkemiz ve halkımız yararına dokunacak üretkenlikte yayımcılık yapılması değerli basınımızdan en önemli beklentimizdir. Bu beklentimizin sağduyuyla karşılık bulacağına olan inancımız da tamdır.
Kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi doğrultusunda şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da akaryakıt sektörüyle ilgili her türlü bilgiyi, amacı doğru haber yapmak olan tüm değerli basın mensuplarıyla ve saygıdeğer halkımızla paylaşmaktan mutluluk duyacağımızı ve amacının dışında yapılan söz konusu haberlere karşı hukuki girişimlerimizin başlatıldığını saygıyla kamuoyunun bilgilerine arz ederiz.
TABGİS YÖNETİM KURULU
Akaryakıt Fiyatları Nasıl Belirleniyor?
Akaryakıt ürün fiyatları 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 10. Maddesi gereği “En yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu” dikkate alınarak belirlenmektedir. Bu nedenle fiyatlandırmada “AKDENİZ Ürün Fiyatları” dikkate alınmaktadır. Fiyatlandırmada etkisi olan ikinci önemli unsur ise USD Satış kurudur.
Yani sanıldığının aksine akaryakıt fiyatlarının belirlenmesinde takip edilmesi ve kıyaslanması gereken fiyatlar ham petrol fiyatlarından önce Akdeniz piyasasında oluşan ürün fiyatlarıdır.
Bu takibe göre belirlenen rafineri fiyatına ÖTV ve KDV ile dağıtım ve bayi payının eklenmesi suretiyle nihai pompa satış fiyatı oluşmaktadır.
Fiyat bileşenlerindeki en fazla payı ise vergiler oluşturmaktadır. Son durum itibariyle ürün fiyatlarının dağılımı aşağıdaki gibidir.
BENZİN FİYAT DAĞILIMI
Ülkemizde en çok üretilen ürün olmasına rağmen en fazla vergi benzinden alınmaktadır. Bugün itibariyle 4,24 TL’den satılan benzinin 2,82 TL’si vergidir. Verginin litrede oransal değeri % 66’dır. Benzindeki brüt bayi kârı ise ortalama 20,5 kuruştur ve litredeki oransal değeri ortalama % 5’dir.
MOTORİN FİYAT DAĞILIMI
Akaryakıt ürünleri içinde en fazla tüketim oranına sahip olan motorinin üretimi oldukça düşük olduğundan tüketimin karşılanması için her yıl artan oranlarda yüksek maliyetlerle ithal edilmektedir. Bu yılın ilk dokuz ayında motorinin ithalat maliyeti 20,2 Milyar TL’ye ulaşmıştır. Bugün itibariyle 3,79 TL’ye satılan motorinin toplam 2,17 TL’si vergidir. Verginin litrede oransal değeri % 57’dir. Motorindeki brüt bayi kârı ise ortalama 22 kuruştur ve litredeki oransal değeri ortalama % 6’dır.
Fiyat dağılımında görüldüğü gibi dağıtıcı ve bayilerin bir litre akaryakıt içindeki kâr payı toplam 42 kuruştur. 42 Kuruşun ise ortalama 21 Kuruşu brüt “BAYİ KÂRI” dır. Oysa, yayımlanan haberlerde bayi kârının % 40 olduğu ileri sürülmektedir. Neye göre, hangi hesaplamaya göre ileri sürüldüğü anlaşılamayan böyle bir kâr oranının söz konusu olmadığı fiyat dağılım tablolarından açıkça görülmektedir.
Bayiler Fiyat Belirleyebilir mi?
Petrol fiyatlarında meydana gelen artış ve indirimleri ürüne yansıtacak olan taraf rafineri ve ithalat yapan dağıtım şirketleridir. Yani bayilerin ürünün fiyatını belirlerken kanunen müdahil oldukları bir durum söz konusu olmadığından yapılması gereken indirimi yansıtmayıp haberdeki amiyane tabirle “CEBE PARA ATMA” gibi bir durumları da söz konusu değildir.
Bayiler kanun gereği ana dağıtım şirketlerinin belirledikleri tavan fiyatı aşmamak koşuluyla satış yapabilirler.
Bugünkü Dağıtım Payları Enflasyon Oranının Altındadır
Akaryakıt bayileri ile dağıtım şirketlerinin toplam kâr marjı yıllık enflasyon oranının altında seyretmedir. 2005 yılındaki kârlarımıza yıllık enflasyon oranında artış uygulanmış olsaydı bugünkü dağıtım payının 42 kuruş değil, 50 kuruş olması gerekirdi.
Petrol Fiyatlarının Akaryakıt Fiyatlarına Yansıması Nasıl Gerçekleşiyor?
Akaryakıt fiyatlarının içinde “SABİT” olan bileşen ÖTV’dir. ÖTV’ye ilave olarak KDV’de nispi oranda artmaktadır. Yani vergiler ürün fiyatları içindeki sabit bileşenlerdir. Demek oluyor ki, bugün itibariyle yukarıdaki fiyat dağılım tablosunda da görüldüğü üzere benzin fiyatının % 66’sı, motorin fiyatının ise % 57’si sabittir. Yapılan indirimler fiyatlara yansıtıldığında fiyat bileşenlerinin yarısından fazlası sabit olduğundan indirimin etkisinin pompa satış fiyatına aynı oranda yansıması mümkün olamamaktadır.
Bir örnekle açıklamak gerekirse; Rafineri tarafından motorin ürünlerine % 10 indirim yapılması halinde bu indirim pompa satış fiyatına ortalama % 3 olarak yansıyabilecektir.
Akaryakıt ürünlerine uygulanan yüksek vergiler sadece ülkemizde uygulanan bir mali politika olmayıp, genel olarak tüm AB ülkelerinde yüksek dolaylı vergiler uygulanmaktadır. Ancak, bu konu çözümsüz değildir. TABGİS olarak hem akaryakıt fiyatlarını düşürüp hem de devletimize vergi kaybı yaratmayacak çözüm önerimiz akaryakıt ürünleri arasında vergi dengelemesi yapılmasıdır. Bu konuyla ilgili çalışmalarımız ve raporlarımız ilgili tüm kamu kurumlarıyla paylaşılmış ve görüşülmüştür.
Ürün fiyatlarını belirleyen diğer unsurlara bakıldığında Amerikan Doları’nın 6 aylık dönemde Türk Lirası karşısında ortalama % 7,46 arttığı görülmektedir.
Akdeniz ürün fiyatları ise Haziran ayından bu yana ortalama % 40 düşmüştür. Bu düşüşle orantılı olarak ülkemizde aynı dönem içinde benzin fiyatlarına ortalama 12 kez, motorin fiyatlarına ise 9 kez indirim yapılmıştır. Üstelik EPDK’nın fiyat metodolojisi için referans olarak belirlediği ülkelerle kıyaslandığında 6 aylık ortalamada diğer AB ülkelerine göre çok daha fazla indirim yapıldığı da görülmektedir.
Bülteni PDF olarak indirmek için lütfen tıklayınız.