TABGİS Başkanı Murat Bilgin, Enerji Petrol Gaz Gazetesi’ne bayileri zorlayan kredi kartı komisyonlarının maliyetine ilişkin açıklamalarda bulundu. Bilgin, kredi kartı maliyetinin akaryakıt sektörünü çok olumsuz etkilediğini, bayi kârının giderlerin yarısı kadar kaldığını, marjın çok acil ve tek seferde artırılması gerektiğini söyledi.
“Kredi kartı kullanım oranları arttı”
2022'nin 12'nci ayından itibaren, 2023'ün sonuna kadar baktığımızda kredi kartı kullanımı sadece 12 ayda yüzde 100 arttı. Kredi kartı maliyetimiz ise yüzde 450 arttı.
Alışveriş merkezlerinden sonra kredi kartının en çok kullanıldığı sektör akaryakıt sektörü. Maliyet olduğu gibi bayiye yansıyor. Bu oranın yüzde 450 artması 2023'ün 6'ncı ayından itibaren başladı. Çünkü politika faizi artmaya başladı. Sene başında yüzde 8,5 olan politika faizi yüzde 42,5'a çıktı. Hatta önümüzdeki ay 45'e kadar çıkması bekleniyor.
“Artık istasyonlarda nakit para dönmüyor”
İstanbul'da günlük 20 bin litre satan, 20 personel çalıştıran bir istasyonun verilerine göre; 31 Aralık 2022'de yani bir sene önce bizim kredi kartı komisyon maliyetimiz litrede 24 kuruş idi. Günümüzde ise bu rakam 1,11 TL, bu rakamı 20 bin litrenin tamamının kredi kartı satışı olmadığını düşünerek hesaplıyoruz. Yüzde 25’i elektronik satış olarak düşünüyoruz. Bu yüzde 25’i düştükten sonra kalan satışın en az yüzde 85'inin kredi kartı ile satıldığını düşünüyoruz ki şehir içi istasyonlarda bu oran yüzde 95’lere varıyor aslında. Çünkü artık istasyonlarda nakit para dönmüyor.
Satışların tamamının, yüzde yüzünün kredi kartı olduğunu düşündüğümüzde ise maliyetimiz 1,31 TL’ye çıkıyor. Yani bir yılda sadece kart komisyon maliyeti % 450 artarken kar marjımız 12 ayda yüzde 74 arttı. Bu koşullarda bu maliyetleri karşılamamıza olanak yok.
“Tek çare marjın bir seferde arttırılması”
Kısa ve uzun vadede yapılabilecek şeyler var. Uzun vadede yapılacak şey; Ticaret Bakanlığı'na gidip, kredi kartı ile yapılan satışlardan komisyon alma hakkımızı kanun değişikliği ile elde etmek. Bu konuda çalışmalarımız devam ediyor. Hatta konuyu TOBB Petrol Sanayi Meclisi bünyesinde de gündeme getirdik ve oradan da bu konuda Ticaret Bakanlığı'ndan randevu talebimiz var.
Kısa vadede olan çözüm ise; EPDK'nın bir seferliğe mahsus, hem bu komisyonun hem de diğer maliyetleri yansıtabilecek kadar ki, şu anda istasyon maliyetlerinin toplamını litrede ortalama 3,20 TL olarak hesaplıyoruz ama buna karşılık bayi marjı ortalama 1,5 TL yani en az 1,72 TL daha mutlaka bayinin kar marjının tek kalemde artırılması gerekli. Başka hiç şansımız yok.
“EPDK kararındaki kriterlerin artışına göre marj çok düşük seviyede kaldı”
30 Aralık 2022'de fiyat metodolojisi ile ilgili kararda değişikliğe gidildi. EPDK dört tane Avrupa ülkesini baz almaktan vazgeçip, asgari ücret, enflasyon gibi rakamları koydu. Bu kısmı olumlu karşıladık. Ancak EPDK bir de 'Merkez Bankası’nın politika faizine bakacağım' demişti. O zaman politika faizi yüzde 9 idi, şimdi ise yüzde 42,5. Hani politika faizine göre belirleyebiliyorduk marjı, bir yılda yüzde 372 artmış faiz. Bayi karı neden yüzde 74’te kaldı o zaman. Bayi karı, EPDK kararındaki kriterlerin artışının çok altındaki bir seviyede kaldığına göre burada bir sorunumuz var demektir. Diğer yandan kararda maliyetlerle hiç ilgisi olmayan satın alma gücü paritesi gibi kriterler de vardı. Biz TABGİS olarak marjın belirlenmesinde ilgisiz bulduğumuz kriterlerin iptali için dava açtık.
Mesela, enflasyon, asgari ücret artışı gibi unsurlar doğru ama burada Merkez Bankası politika faizi yerine, bizi direkt ilgilendiren BKM'nin (Bankalararası Kart Merkezi) takas komisyon oranındaki değişimin yansıtılabilmesi gerekir. Bunlara müdahale edilmemesi gerekir. Çünkü bu şekilde yaşama şansımız yok.
Kasım ayındaki 500 puanlık, Aralık ayındaki 250 puanlık politika faizi artışlarından Merkez Bankası, kredi kartı azami faiz oranları ve üye işyeri azami komisyon oranlarında değişiklik yapılmayacağını açıkladı. Ancak bu maliyetlerde artış olmayacağı anlamına gelmez. Çünkü akaryakıt fiyatları yükseliyor, fiyat yükseldikçe hem komisyon maliyeti hem de sermaye ihtiyacı artıyor.
Öyle bir durumdayız ki artık tüm giderlerimizi bir araya koyduğumuzda, toplam kâr dediğimiz havuz kârın tamamı bayide veya tamamı dağıtıcıda olsa bile kurtarmıyor. Biraz önce ifade ettiğim gibi bayi ve dağıtıcının toplam kârı 3 TL ama sadece bayinin maliyeti 3,22 TL. Biz TABGİS olarak EPDK’nın kapısını sıklıkla çalıyoruz, bu maliyetleri ve ihtiyacımızı rakamsal olarak ve her defasında güncelleyerek iletiyoruz.
“Takas komisyonunu belirleme işinin BKM’nin elinden alınması gerekiyor”
Takas komisyonunu belirleyen Bankalararası Kart Merkezi. BKM'yi de oluşturanlar Türkiye’de kredi kartı hizmeti olan, POS hizmeti veren bankaların tamamı. Bu bankalar bir araya geliyorlar ve takas komisyonu belirliyorlar ve bu takas komisyonu da bizim hayatımızı belirliyor. Bizim TABGİS olarak ekonomi yönetimine şöyle bir önerimiz var; bunun BKM'nin elinden alınması gerekiyor. Çünkü rekabete aykırı. Bu komisyonu belirleme işi ya Merkez Bankası’na ya da BDDK'ya devredilmeli. Yani sonuç olarak bunu Kamu belirlemeli. Böylelikle belki biraz daha adil rakamlar oluşabilir.
Geçtiğimiz sene, TOBB Türkiye Ekonomi Şurası’na katıldım ve o zamanın Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu'na da bu konuyu aktarmıştım.