Enerji Fuarcılık A.Ş. tarafından düzenlenen 16. Petroleum İstanbul Fuarı 16-18 Mart 2023 tarihlerinde Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi. Fuarın ikinci günü düzenlenen Büyük Bayi Toplantısı’na TABGİS Genel Başkanı Murat Bilgin konuşmacı olarak katıldı. 6 Şubat’ta 11 ilimizi etkileyen deprem faciası ve artarda gelen sel baskınları nedeniyle yaşanan felaketlerden duyduğu üzüntüyü dile getiren Murat Bilgin, hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı ve yaralılara şifa dilekleriyle konuşmasına başladı.
Bilgin, 30 Aralık 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı’nın içeriği hakkında bilgi vererek, Kararın değişmesi gereken bölümlerine dair görüş ve önerilerini yaptığı sunumla katılımcılara aktardı.
Enflasyon ve Asgari Ücretin Dikkate Alınması Olumludur
Murat Bilgin, Kararın önceki versiyonunda olduğu gibi değiştirilen haliyle de yeni bir mücadele süreci ile karşı karşıya olunduğunu ancak yine de öncekinden farklı olarak marjın ülke içi piyasa koşullarından enflasyon ve asgari ücrete açıkça atıfta bulunmasını, 4 AB ülkesiyle kıyaslamanın ve fiyat oluşumunda en yüksek işlem hacimli 8 dağıtıcının İstanbul Avrupa yakasındaki fiyatları üzerinden marjın belirlenmesine son verilmesini olumlu bulduklarını söyledi.
Marj Tespitinde “Satın Alma Gücü Paritesi” Yanlış Kriterdir
TABGİS Başkanı Bilgin, yeni Kararda yer alan ve marj tespitinde dikkate alınacak Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) hakkında ise, paritenin ülkeler arasındaki mal ve hizmet fiyatlarını karşılaştımak üzere, kamu ve özel sektör tarafından çeşitli araştırma ve analizlerde, uluslar arası yatırım fizibiliteleri gibi durumların değerlendirmesi sırasında kullanıldığını belirterek, hem kullanım alanı olarak hem de parite verilerinin bir yıl geriden gelerek yayımlanması nedeniyle zamansal olarak yanlış bir kriter olduğunu söyledi.
Bilgin, resmi verilere göre Türkiye’nin 2021 yılında satın alma gücü paritesi açısından 27 AB ülkesinin %37 altında olduğunu belirterek, paritenin marjları aşağıya çekeceğini, ayrıca bu durumun bayilerin AB ülkeleriyle kıyaslanmaktan kurtulamadığı anlamını da taşıdığını ifade etti. Diğer ülkelerle yıllık enflasyon ve SAGP kıyaslaması yapıldığında ülkemizdeki dağıtıcı ve bayi marjının çok daha yüksek olması gerektiğini vurguladı.
Merkez Bankası Faiz Oranı Yerine “Takas Komisyon ve Kredi Faizleri” Dikkate Alınmalıdır
Karar içeriğinde bayi giderleriyle doğrudan ilgisi olmayan Merkez Bankası faiz oranlarının neden dikkate alındığına anlam veremediklerini söyleyen Murat Bilgin, bayi marjının hesabında bayilerin giderlerini etkileyen unsurların dikkate alınması gerektiğini söyleyerek, bu sebeple TABGİS olarak en yüksek gider kalemi oluşturan kartlı satış maliyetlerini yansıtan takas komisyon oranları ile işletmelerin maliyetlerini karşılayabilmek için sık sık başvurmak durumunda oldukları kredi faiz oranlarının dikkate alınması gerektiğini sözlerine ekledi.
Bayi Marjları TEFE-ÜFE Ortalamasına Göre Her Ay Güncellenmelidir
TABGİS olarak bayi marjlarının belirlenmesinde AB ülkeleri yerine ülkemizdeki enflasyonun dikkate alınacağı bir düzenlemeyi uzun yıllardır talep ettiklerini belirten Murat Bilgin, enflasyonun yeni kararda yer aldığını ve bunun bayiler adına değer taşıdığını ancak Kararda hangi enflasyonun dikkate alınacağına ilişkin bir belirleme yapılmadığını belirterek, sektörün üretim bazlı olması nedeniyle bayi marjlarının belirlenmesinde TÜFE ile birlikte üretici fiyat endeksinin de dikkate alınmasının önemli olacağını, yeniden değerleme oranının da belirlenirken ÜFE’nin dikkate alındığını hatırlatarak her iki enflasyon ortalamasına göre bayi marjlarının aylık olarak güncellenmesini EPDK’dan talep ettiklerini söyledi.
İki Kurul Kararı Arasında Çelişki Bulunmaktadır
TABGİS Başkanı Bilgin, bayi marjının belirlenirken 2019 yılında yürürlüğe giren bir başka Kurul Kararı olan Dağıtıcı ve Bayilerin Marj Paylaşımına İlişkin Kurul Kararına göre bayiye en yakın rafineri çıkış fiyatının dikkate alındığını, ancak Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı’nda en yakın noktadan değil ağırlıklı ortalama rafineri fiyatından marj hesabının yapılacağını söyledi.
Bu iki fiyat arasında ise, marj hesabında bayiye en yakın rafineri ve/veya rafineri ikmal noktasının dikkate alınmasının bayi lehine olduğu ve düzenlemenin bu şekilde değiştirilmesini istedikleri yönündeki görüşlerini belirtti.
Bayi Marjının Belirlenmesinde İstatistiki Modellere İhtiyaç Yoktur
Murat Bilgin ilgili Karar gereği, marj takibinin bölgesel veya ulusal düzeyde belirli zaman aralıklarında muhtelif istatistiki modellere göre yapılacağını, ancak karar içeriğinde bu istatistiki modellere dair hiçbir bilginin yer almadan sektörün bilmediği modellere uyum sağlamasını istemenin ve aksi durumda tavan fiyat gibi idari yaptırımlara işaret edilmesini hukuka uygun bulmadıklarını ifade etti.
Bilgin ayrıca, marj belirlenirken ille de bir istatistiki modele gerek olmadığının altını çizerek, sadece bayi maliyetleri ve maliyetleri etkileyen unsurlar üzerinden ilerlenmesi halinde piyasa refahını başarıyla temin edecek bir düzenlemenin yapılmış olacağını ve tüm bunların TABGİS tarafından bütün sektör temsilcileriyle bir masa etrafında görüşülmesinin de önerildiğini söyledi.
Nakliye Ücretleri Muhakkak Düzenleme Kapsamına Alınmalıdır
TABGİS’in yıllardan beri nakliye ücretlerinin toplam dağıtım payından ayrı olarak belirlenmesi gerektiği söyleyen TABGİS Başkanı, bu konudaki ısrarlarını sürdüreceklerini belirtti. Yapılan sunumda bayilerin olması gerekenin dışında haricen katlanmak durumunda oldukları maliyete ilişkin örnek bir tablo üzerinden açıklama yapan Bilgin, nakliye ücretleri arasında ciddi tutarsızlıklar olduğunu söyledi.
Bayilere Eşit Mesafede Farklı Nakliye Maliyetleri Yansıtılıyor
Bilgin, İstanbul Anadolu yakasındaki bir bayi ile Yalova’daki bir bayinin rafineriye eşit mesafede bulunduğunu, Anadolu yakasındaki bayinin nakliye maliyetinin 13 kuruş olması gerekirken buradaki bayilerin ekstradan 30 kuruşluk bir farkla 43 kuruş maliyete katlandıklarını, Yalova’daki bayinin ise haricen 12 kuruşluk bir maliyete katlandığını belirterek, nakliyenin hem dağıtım payından ayrı, hem de kilometre esasına göre belirlenmesi için gerekli alt yapının bir an önce hazırlanmasını talep ettiklerini sözlerine ekledi.
TABGİS Başkanı Murat Bilgin’in sunumuna aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.